BÁO CÁO CHIẾN LƯỢC: TÁC ĐỘNG CHUYỂN ĐỔI HẬU APEC VÀ ĐỊNH VỊ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CHO PHÚ QUỐC

APEC không chỉ là một hội nghị, mà là “đòn bẩy” chiến lược cho các quốc gia đăng cai. Nghiên cứu này phân tích cách các nền kinh tế (Hàn Quốc, Mỹ, Peru) tận dụng sự kiện để thúc đẩy hạ tầng, cải cách thể chế và thu hút đầu tư chất lượng….

Link Youtube:

Chương I: Khung Khổ Lý thuyết và Cơ sở So sánh Phát triển Hậu APEC

1.1. APEC: Vai trò Xúc tác cho Tăng trưởng Kinh tế Khu vực và Địa phương

Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) không chỉ đơn thuần là một chuỗi các cuộc họp thường niên mà còn là một sự kiện xúc tác chiến lược, tạo ra các “tác động kéo dài” (Legacy Impact) có khả năng chuyển đổi cấu trúc kinh tế và chính trị của các nền kinh tế thành viên. Khác biệt với các hội nghị song phương, APEC thúc đẩy các cam kết chính sách dài hạn, điển hình là Tầm nhìn Putrajaya 2040, và xúc tiến các dự án hạ tầng chiến lược.¹ Sự hiện diện của lãnh đạo 21 nền kinh tế tạo ra một động lực chính trị mạnh mẽ để các quốc gia chủ nhà ưu tiên hoàn thành các mục tiêu phát triển then chốt.

Một trong những công cụ cụ thể nhất thể hiện vai trò này là Thẻ Doanh nhân APEC (APEC Business Travel Card – ABTC). ABTC được ví như “tấm vé vàng kinh doanh quốc tế,” cấp riêng cho các doanh nhân, nhà lãnh đạo doanh nghiệp và nhà đầu tư từ các nền kinh tế thành viên APEC, bao gồm cả Mỹ, Hàn Quốc, Peru và Việt Nam.² Việc sở hữu thẻ mang lại nhiều đặc quyền và lợi ích kinh tế, cho phép đi lại tự do giữa các nước thành viên trong thời hạn tối đa 5 năm, miễn visa và sử dụng lối đi riêng tại sân bay.² Điều này không chỉ giúp doanh nhân tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn khẳng định uy tín của doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh quốc tế thực sự sau quá trình thẩm định gắt gao của nhà nước.³ Thẻ ABTC đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các cơ hội kết nối, chia sẻ kinh nghiệm, và hợp tác thương mại cấp độ doanh nghiệp (B2B) giữa các quốc gia trong khu vực.²

1.2. Các Trụ cột của Phát triển Hậu Sự kiện Cấp cao (Legacy Pillars)

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tác động kéo dài của việc đăng cai APEC thường được định hình bởi ba trụ cột chính, quyết định mức độ thành công trong việc chuyển đổi của địa phương:

1. Nâng cấp Hạ tầng Vật chất (Physical Infrastructure Upgrade): Bao gồm việc mở rộng sân bay, nâng cấp cơ sở vật chất giao thông, và xây dựng các trung tâm hội nghị đạt tiêu chuẩn quốc tế.
2. Cải cách Thể chế/Chính sách Quy định (Institutional/Regulatory Policy Reform): Tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh thông qua các cam kết quốc tế.
3. Nâng cao Thương hiệu Quốc tế/Thu hút Du lịch Cao cấp (International Branding/High-end Tourism): Sử dụng sự kiện để quảng bá hình ảnh quốc gia/địa phương, từ đó thu hút đầu tư trực tiếp và các luồng khách du lịch chi tiêu cao (MICE).

Trong hai thập kỷ qua, trọng tâm nghị sự APEC đã có sự chuyển dịch đáng kể. Ban đầu, các mục tiêu tập trung chủ yếu vào tự do hóa thương mại và đầu tư, nổi bật là mục tiêu Bogor và Lộ trình Busan 2005.¹ Tuy nhiên, bối cảnh kinh tế toàn cầu thay đổi đã mở rộng nghị trình APEC để giải quyết các thách thức mới như biến đổi khí hậu và phát triển công nghệ.¹ Các mục tiêu đã được mở rộng để bao gồm Tăng trưởng Toàn diện, Số hóa, và Bền vững, được thể hiện rõ trong Tầm nhìn Putrajaya 2040 và các chủ đề hội nghị gần đây như Lima 2024 và Hàn Quốc 2025.¹

Sự chuyển dịch này có hàm ý quan trọng đối với các thành phố chủ nhà. Để tạo ra sự chuyển đổi cấu trúc kinh tế thực sự, các địa phương không thể chỉ tập trung vào lợi ích du lịch nhất thời. Thay vào đó, việc đăng cai APEC phải được lồng ghép vào các nghị trình phát triển dài hạn, như việc thúc đẩy chuyển đổi số hoặc áp dụng công nghệ xanh. Việc này đảm bảo rằng các cam kết và đầu tư hậu sự kiện sẽ mang lại lợi ích bền vững cho toàn bộ nền kinh tế, thay vì chỉ phục vụ cho một ngành cụ thể.

Chương II: Phân tích Mô hình Phát triển Hậu APEC Quốc tế

Phân tích các mô hình phát triển hậu APEC từ các nền kinh tế thành viên cung cấp một khuôn khổ đa dạng về cách các quốc gia tận dụng sự kiện này để đạt được các mục tiêu chiến lược khác nhau.

2.1. Trường hợp 1: Busan, Hàn Quốc (APEC 2005) – Đòn bẩy cho Chính sách Thương mại và Tái sử dụng Hạ tầng

Hội nghị APEC 2005 tại Busan là một cột mốc quan trọng trong lịch sử APEC. Về mặt chính sách, sự kiện này đã đưa ra Lộ trình Busan (Busan Roadmap), một bước đi chiến lược nhằm tái khẳng định và thúc đẩy mục tiêu Bogor về tự do hóa thương mại và đầu tư.⁵ Sự kiện diễn ra vào thời điểm nửa chặng đường giữa khi APEC được thành lập (1989) và mục tiêu tự do hóa cuối cùng (2020).⁵

Tác động hệ thống của APEC 2005 đối với khu vực là rõ ràng. Báo cáo được các Bộ trưởng APEC thông qua tại Busan đã chỉ ra rằng các rào cản đối với thương mại và đầu tư đã giảm đáng kể, với mức thuế suất trung bình áp dụng trong các nền kinh tế thành viên APEC giảm từ 16.9% năm 1989 xuống còn 5.5% năm 2004. Hơn nữa, gần một nửa số dòng thuế của các nền kinh tế APEC đã được đặt ở mức dưới 5% hoặc bằng 0.⁵ Điều này chứng minh vai trò của APEC trong việc thúc đẩy tự do hóa trên toàn khu vực.

Về mặt phát triển cơ sở vật chất, Busan đã cho thấy một tầm nhìn chiến lược về tái sử dụng địa điểm. Các cơ sở hội nghị được xây dựng hoặc nâng cấp cho APEC, chẳng hạn như Nurimaru APEC House và trung tâm Bexco, đã không trở thành “những con voi trắng” sau sự kiện. Thay vào đó, chúng được tái sử dụng thành công cho các sự kiện quốc tế lớn khác. Ví dụ, Busan đã đăng cai Diễn đàn Cấp cao lần thứ 4 về Hiệu quả Viện trợ (HLF-4) vào năm 2011, khẳng định khả năng tổ chức MICE chuyên nghiệp của thành phố.⁷ Busan cũng tận dụng sự kiện này để triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật như chương trình đào tạo e-Learning nâng cao, hợp tác với các nền kinh tế thành viên APEC.⁷ Chiến lược này cho thấy việc đầu tư vào các địa điểm tổ chức APEC không phải là chi phí một lần mà là tài sản chiến lược lâu dài, giúp thành phố duy trì đà phát triển và danh tiếng toàn cầu sau sự kiện.

2.2. Trường hợp 2: Honolulu, Hoa Kỳ (APEC 2011) – Thúc đẩy Cải cách Thể chế

APEC 2011 tại Honolulu, Hawaii, diễn ra dưới chủ đề “Hướng tới một Khu vực Kinh tế Khu vực liền mạch” (Toward a Seamless Regional Economy).⁸ Thay vì tập trung chủ yếu vào các dự án hạ tầng vật chất quy mô lớn, Hoa Kỳ đã sử dụng vai trò chủ nhà để thúc đẩy cải cách thể chế và quy định nhằm giảm thiểu các rào cản phi thuế quan (Non-Tariff Barriers – NTBs).

Các cam kết chính tại Honolulu tập trung vào việc áp dụng Thực tiễn Quy định Tốt (Good Regulatory Practices – GRPs). Các nền kinh tế APEC cam kết thực hiện các bước cụ thể trước năm 2013, bao gồm đảm bảo phối hợp nội bộ trong công tác quy định, đánh giá tác động của quy định mới, và tiến hành tham vấn công chúng.⁹ Những cải cách này có tác động sâu rộng đến môi trường kinh doanh, giúp các doanh nghiệp, đặc biệt là các Doanh nghiệp Vừa và Nhỏ (SMEs), dễ dàng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu hơn.

Ngoài ra, sự kiện này cũng thúc đẩy chương trình nghị sự về Tăng trưởng Xanh. Các nền kinh tế cam kết tăng cường thương mại và đầu tư vào Hàng hóa và Dịch vụ Môi trường và theo đuổi các mục tiêu chung nhằm ngăn chặn các rào cản kỹ thuật đối với các công nghệ xanh mới nổi, bao gồm các tiêu chuẩn tương thích lưới điện thông minh, công trình xanh và công nghệ năng lượng mặt trời.⁸

Kinh nghiệm Honolulu cho thấy giá trị của cải cách thể chế phi vật chất. Việc tập trung vào việc củng cố hệ thống chống tham nhũng, minh bạch hóa quy định, và cải thiện quản trị công (thông qua GRPs) có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ và bền vững hơn so với việc chỉ xây dựng thêm cơ sở vật chất. Đây là một bài học quan trọng về việc sử dụng APEC để cải cách môi trường pháp lý, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

2.3. Trường hợp 3: Lima, Peru (APEC 2024) – Kết nối Hạ tầng Chiến lược và Kinh tế Toàn diện

Peru đăng cai APEC lần thứ ba vào năm 2024, dưới chủ đề “Empower. Include. Grow.” (Trao quyền. Bao gồm. Phát triển.), nhằm hướng tới Tầm nhìn Putrajaya 2040.¹¹ Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Peru đang nỗ lực phục hồi kinh tế hậu đại dịch và giải quyết thâm hụt hạ tầng lớn, ước tính lên đến 88 tỷ USD trong giai đoạn 2012–2021, trong đó 35% tập trung ở Lima.¹²

Điểm nổi bật nhất về mặt hạ tầng là việc APEC 2024 đã đóng vai trò là động lực chính trị để thúc đẩy việc hoàn thành Cảng Megaport of Chancay vào tháng 11/2024.¹² Việc hoàn thành dự án cơ sở hạ tầng có tác động kinh tế vĩ mô này cho thấy nước chủ nhà có thể sử dụng sự kiện APEC như một hạn định chiến lược để đẩy nhanh tiến độ các dự án quan trọng quốc gia, không chỉ giới hạn trong phạm vi thành phố đăng cai. Bên cạnh đó, APEC đã giúp Peru thu hút đầu tư nước ngoài vào các dự án bền vững, đồng thời tăng cường quan hệ thương mại với các nước châu Á.¹²

Về mặt thể chế, Lima tập trung vào việc tăng cường tính minh bạch, chống tham nhũng, và cải cách nhằm chuyển đổi sang kinh tế chính thức.⁶ Các nền kinh tế APEC được khuyến khích đơn giản hóa và số hóa các thủ tục đăng ký kinh doanh, cấp phép, và cải thiện chính sách thuế để giảm gánh nặng quy định, đặc biệt đối với các Doanh nghiệp Siêu nhỏ, Nhỏ và Vừa (MSMEs).⁶

Kinh nghiệm Lima minh chứng rằng APEC là công cụ hiệu quả để ưu tiên hóa các dự án quốc gia chiến lược và thúc đẩy cải cách môi trường kinh doanh toàn diện. Điều này gợi ý rằng Việt Nam, tương tự, có thể sử dụng các sự kiện quốc tế để thúc đẩy các dự án hạ tầng liên tỉnh hoặc các dự án công nghệ lớn có tác động tới kinh tế vĩ mô.

Chương III: Đánh giá Tác động Chuyển đổi Hậu APEC tại Việt Nam

Việt Nam đã hai lần đăng cai APEC: Hà Nội năm 2006 và Đà Nẵng năm 2017. Sự khác biệt trong kết quả và chiến lược giữa hai sự kiện này là một bài học quan trọng cho việc định vị phát triển trong tương lai.

3.1. APEC 2006 Hà Nội: Nền tảng Hội nhập Ban đầu

Hội nghị Cấp cao APEC 2006 được tổ chức tại Hà Nội từ ngày 12 đến 19 tháng 11 năm 2006, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam đăng cai một sự kiện quốc tế tầm cỡ toàn khu vực với sự tham dự của nguyên thủ 21 nền kinh tế thành viên, trong đó có Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và Nga. Chủ đề của hội nghị là:

“Toward a Dynamic Community for Sustainable Development and Prosperity”
(Hướng tới một cộng đồng năng động vì phát triển bền vững và thịnh vượng).

Sự kiện này diễn ra chỉ ít ngày sau khi Việt Nam được chấp thuận gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào ngày 7/11/2006, và trước thời điểm chính thức trở thành thành viên thứ 150 của WTO vào ngày 11/1/2007. Việc đăng cai APEC ngay trong thời khắc chuyển giao lịch sử này đã tạo nên một “song trụ hội nhập”, thể hiện rõ vị thế và quyết tâm của Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng.

Sự kiện APEC 2006 tại Hà Nội, xét về ý nghĩa chiến lược, là bước ngoặt hội nhập đầu tiên của Việt Nam, đặt nền tảng cho làn sóng toàn cầu hóa mạnh mẽ sau đó. Nếu APEC 2017 tại Đà Nẵng được xem như “cú hích chuyển đổi kinh tế – hạ tầng”, thì APEC 2006 tại Hà Nội chính là “bước khai mở hội nhập thể chế và thương mại”.
Cả hai sự kiện, tuy cách nhau một thập kỷ, nhưng bổ sung cho nhau trong hành trình chuyển đổi của Việt Nam từ hội nhập đến định vị quốc tế.

3.2. APEC 2017 Đà Nẵng: Cú Hích Thương hiệu, Hạ tầng, và Chuyển dịch Kinh tế

APEC 2017 tại Đà Nẵng đã tạo ra một cú hích kinh tế và xã hội mạnh mẽ, trở thành mô hình thành công điển hình tại Việt Nam về việc tận dụng sự kiện quốc tế để phát triển địa phương.

3.2.1. Tác động đến Du lịch và Thương hiệu

Việc đăng cai Tuần lễ Cấp cao APEC 2017 đã biến Đà Nẵng thành tâm điểm của thế giới, với sự tham gia của 21 nền kinh tế. Điều này đã nâng cao uy tín và vị thế của thành phố, khẳng định khả năng cung cấp các dịch vụ đẳng cấp thế giới, đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường khó tính, đặc biệt là Bắc Á.¹⁵

Thành công về thương hiệu đã chuyển hóa thành tăng trưởng du lịch ấn tượng. Năm 2017, Đà Nẵng đón hơn 6.6 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế đạt hơn 2.3 triệu lượt, tăng 39% so với năm trước. Tổng doanh thu du lịch đạt 19,504 tỷ đồng. Sau sự kiện, Đà Nẵng đặt mục tiêu đầy tham vọng cho năm 2018 là đón khoảng 7.47 triệu lượt khách, trong đó 2.7 triệu lượt khách quốc tế, với tổng thu du lịch đạt 22.500 tỷ đồng.¹⁶ Sự kiện APEC đã tạo nền tảng và sức bật, khẳng định năng lực tổ chức sự kiện tầm cỡ của Đà Nẵng.¹⁶

Tác động lan tỏa không chỉ giới hạn ở Đà Nẵng. Trong tháng 11/2017, Việt Nam nói chung đã đón gần 1.2 triệu lượt khách quốc tế, tăng khoảng 14% so với tháng trước đó, nhờ công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước thông qua các hội nghị bên lề APEC.¹⁷

3.2.2. Xúc tác Đầu tư và Chuyển dịch Cấu trúc Kinh tế

APEC 2017 tạo tiền đề cho hoạt động xúc tiến đầu tư quy mô lớn sau đó. Đà Nẵng đã tổ chức Chương trình “Tọa đàm mùa Xuân 2019” và thu hút được Giấy chứng nhận đầu tư và Thông báo cho phép nghiên cứu đầu tư 19 dự án với tổng số vốn gần 4 tỷ USD.¹⁸ Năm 2018, thành phố đã thu hút 135 dự án FDI mới với tổng vốn đăng ký gần 286 triệu USD.¹⁹

Thành phố đã tận dụng hiệu ứng APEC để chuyển hướng chiến lược phát triển. Nghị quyết số 43 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, mở ra cơ chế, chính sách đặc thù, tạo đà để thành phố vươn lên tầm cao mới.¹⁹ Các chủ đề năm 2018 và 2019 của thành phố đều tập trung vào “đẩy mạnh thu hút đầu tư”, ưu tiên kêu gọi vốn vào các lĩnh vực công nghệ cao, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, và công nghiệp phụ trợ, thay vì chỉ dựa vào du lịch và bất động sản truyền thống.¹⁹

Tuy nhiên, phân tích cho thấy có một khoảng trống rõ ràng giữa sự bùng nổ của du lịch và ngành bán lẻ. Mặc dù du lịch nghỉ dưỡng bùng nổ, thị trường bán lẻ vẫn còn khá mới mẻ và chậm phát triển. Các thương hiệu thời trang nhanh quốc tế như Zara, H&M vẫn ưu tiên chiến lược 3-5 năm tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.¹⁵ Thói quen mua sắm của người dân địa phương vẫn tập trung ở cửa hàng mặt phố.¹⁵ Các chuyên gia kỳ vọng rằng sự phát triển hạ tầng phục vụ APEC (như mở rộng sân bay) chính là chìa khóa để bán lẻ bùng nổ trong tương lai.¹⁵

3.2.3. Phát triển Hạ tầng Đô thị và Kết nối Vùng

Việc đăng cai APEC đã thúc đẩy chính quyền thành phố ưu tiên các dự án hạ tầng trọng điểm, đảm bảo tiến độ hoàn thành để phục vụ sự kiện. Điển hình là việc mở rộng sân bay Đà Nẵng và cải thiện các tuyến đường giao thông, tạo ra cơ sở hạ tầng giá trị phục vụ lâu dài cho sự tăng trưởng kinh tế của thành phố.¹⁵ Phân khúc khách sạn, resort nghỉ dưỡng cũng phát triển nhanh chóng dọc bãi biển, khẳng định khả năng cung cấp dịch vụ đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.¹⁵

Bảng sau tóm tắt tác động kép của APEC 2017 tại Đà Nẵng:

Tác động Kép Hậu APEC 2017 tại Đà Nẵng (Du lịch và Đầu tư)

Phân tích cho thấy rằng sự thành công của Đà Nẵng nằm ở việc tận dụng sự kiện APEC như một đòn bẩy để chuyển đổi chiến lược đầu tư và nâng cấp hạ tầng. Tuy nhiên, đối với một địa phương như Phú Quốc đang định vị là điểm đến MICE/nghỉ dưỡng cao cấp (high-value MICE), cần đảm bảo rằng các dịch vụ bổ sung, như mua sắm miễn thuế và bán lẻ cao cấp, phải song hành ngay từ đầu để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cao của phân khúc khách này.

Chương IV: Định vị Chiến lược cho Sự Phát triển Bền vững tại Phú Quốc

Phú Quốc đang sở hữu các lợi thế cạnh tranh độc đáo, đặc biệt là các cơ chế chính sách và hạ tầng MICE được đầu tư đồng bộ. Tuy nhiên, để đạt được hiệu ứng chuyển đổi mạnh mẽ như Đà Nẵng hậu APEC, Phú Quốc cần kết hợp các bài học quốc tế vào chiến lược phát triển của mình.

4.1. Phân tích Lợi thế Cạnh tranh Hiện tại của Phú Quốc

4.1.1. Chính sách Ưu việt: Miễn Thị thực và Thu hút Khách Cao cấp

Lợi thế rõ ràng nhất của Phú Quốc là chính sách miễn thị thực. Đây là nơi duy nhất tại Việt Nam áp dụng chính sách miễn thị thực lên đến 30 ngày cho khách quốc tế.²¹ Chính sách này loại bỏ rào cản hành chính đáng kể, mở rộng khả năng tiếp cận các thị trường khách quốc tế chất lượng cao, thu hút du khách có thu nhập và khả năng chi trả tốt.²² Nếu Thẻ ABTC là cơ chế miễn visa đặc biệt cho doanh nhân APEC ², thì chính sách miễn thị thực chung của Phú Quốc là một cơ chế tạo thuận lợi (facilitation) mạnh mẽ hơn, thu hút cả khách du lịch cá nhân và các đoàn MICE quy mô lớn.

4.1.2. Hạ tầng Du lịch và MICE Đẳng cấp Thế giới

Phú Quốc đã và đang định vị mình là tâm điểm du lịch MICE toàn cầu.²³ Hoạt động du lịch MICE (Meeting, Incentive, Conference, Event) đặc biệt quan trọng vì đoàn khách MICE thường rất đông, có địa vị quan trọng, thu nhập cao và mức chi tiêu cao hơn đáng kể so với du lịch cá nhân hoặc du lịch nhóm thông thường.²³

Đảo ngọc sở hữu hệ thống nghỉ dưỡng cao cấp cùng các phòng hội nghị, hội trường sức chứa lớn, cần thiết để phục vụ đa dạng loại hình sự kiện. Điển hình là trung tâm hội nghị Sun Signature Gallery, được thiết kế bởi KTS lừng danh Bill Bensley.²³ Đây là nền tảng vật chất quan trọng để thu hút các đoàn MICE, hội thảo, và sự kiện quốc tế quy mô lớn.²³

4.1.3. Quy hoạch Hạ tầng Kết nối Chiến lược

Cam kết dài hạn của chính phủ đối với việc nâng cấp năng lực vận tải của Phú Quốc được thể hiện qua việc phê duyệt Quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.²⁴ Việc quy hoạch này xác nhận tầm nhìn chiến lược nhằm nâng cao kết nối của đảo, một yếu tố then chốt để tổ chức các sự kiện cấp cao trong tương lai và hỗ trợ du lịch MICE.

4.2. Cơ hội Phát triển từ Kinh nghiệm APEC

4.2.1. Đòn bẩy MICE và Tái sử dụng Địa điểm

Thay vì chỉ chờ đợi một sự kiện APEC duy nhất, Phú Quốc có cơ hội lớn hơn trong việc tập trung thu hút các hội nghị khu vực cấp Bộ trưởng hoặc các diễn đàn kinh doanh lớn của Hội đồng Tư vấn Kinh doanh APEC (ABAC). Phú Quốc cần tận dụng lợi thế miễn visa 30 ngày để giảm rào cản cho các đoàn doanh nhân quốc tế.²³

Quan trọng hơn, Phú Quốc cần học hỏi bài học từ Busan 2005. Chính quyền thành phố cần có kế hoạch tái sử dụng và quảng bá các cơ sở hội nghị (ví dụ: Sun Signature Gallery) thành trung tâm tổ chức sự kiện quốc tế chuyên nghiệp, đảm bảo các cơ sở MICE tại Phú Quốc có lịch hoạt động dày đặc sau các sự kiện lớn. Điều này biến các khoản đầu tư vật chất thành tài sản sinh lời dài hạn.

4.2.2. Thu hút Đầu tư theo Hướng Bền vững và Chất lượng

Phú Quốc cần áp dụng mô hình chuyển dịch chiến lược của Đà Nẵng và Lima, thu hút FDI không chỉ vào bất động sản du lịch mà còn vào các ngành hỗ trợ bền vững và có giá trị cao. Các lĩnh vực ưu tiên nên bao gồm công nghệ xanh (Green Tech), logistics hàng không chất lượng cao, và nông nghiệp/công nghệ sinh học biển.

Việc tận dụng vị thế là đặc khu kinh tế (hoặc khu hành chính đặc biệt) để thu hút vốn FDI vào các dự án sinh thái và cơ sở hạ tầng chiến lược (ví dụ: năng lượng tái tạo, xử lý môi trường) là rất cần thiết, tương tự như cách Lima đã sử dụng APEC 2024 như đòn bẩy thu hút vốn vào các dự án bền vững.¹²

4.2.3. Hoàn thiện Khung Thể chế Đặc thù

Kinh nghiệm Honolulu 2011 cho thấy cải cách thể chế là yếu tố then chốt cho tăng trưởng bền vững. Phú Quốc cần áp dụng các Thực tiễn Quy định Tốt (GRPs) theo cam kết APEC.⁹ Điều này bao gồm việc minh bạch hóa và đơn giản hóa thủ tục hành chính, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, thuế quan, và quy định lao động để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp APEC.

Mặc dù Đà Nẵng đã thành công nhờ kết nối giao thông dễ dàng với các trung tâm kinh tế lớn trên đất liền, Phú Quốc, với vị thế là đảo, phải đối mặt với thách thức lớn hơn về logistics và chi phí vận hành.¹³ Để khắc phục rào cản địa lý này và đạt được “Hiệu ứng APEC” về tăng trưởng logistics, Phú Quốc cần phát triển cảng hàng không và cảng biển theo hướng hiệu quả, số hóa cao (tương tự như cách Lima thúc đẩy Megaport Chancay).¹² Do đó, chiến lược phát triển của đảo phải ưu tiên các ngành kinh tế có giá trị cao nhưng “dấu chân” vật lý nhỏ (MICE, dịch vụ tài chính, công nghệ sinh học biển), nơi các lợi thế chính sách đặc thù (miễn visa, miễn thuế) có thể tối đa hóa tác động.

Chương V: Khuyến nghị Chiến lược và Lộ trình Hành động cho Phú Quốc

Dựa trên phân tích so sánh các mô hình phát triển hậu APEC quốc tế và kinh nghiệm của Việt Nam, ba chiến lược sau đây được đề xuất để định vị và thúc đẩy sự phát triển bền vững cho Phú Quốc.

5.1. Chiến lược 1: Phát triển Thương hiệu ‘Phú Quốc – Đặc Khu Kinh tế MICE Đảo Quốc’

Phú Quốc cần chuyển đổi hình ảnh từ một điểm đến du lịch nghỉ dưỡng truyền thống sang một trung tâm kinh tế MICE đảo quốc chuyên biệt. Việc quảng bá phải tập trung vào sự kết hợp độc đáo giữa chính sách miễn thị thực 30 ngày, hệ thống nghỉ dưỡng đẳng cấp, và cơ sở hạ tầng hội nghị hiện đại.²¹

Cần thiết lập cơ chế hợp tác trực tiếp với Hội đồng Tư vấn Kinh doanh APEC (ABAC) và các hiệp hội doanh nghiệp từ các nền kinh tế thành viên APEC (Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, Mỹ) để định kỳ tổ chức các diễn đàn kinh doanh và hội nghị chuyên đề khu vực. Điều này tận dụng tối đa giá trị của Thẻ ABTC, biến Phú Quốc thành địa điểm gặp gỡ lý tưởng cho các nhà lãnh đạo APEC, ngay cả ngoài các kỳ APEC chính thức.²

5.2. Chiến lược 2: Đầu tư Hạ tầng Chiến lược (Beyond Tourism)

Việc phát triển hạ tầng tại Phú Quốc phải vượt ra ngoài phạm vi phục vụ du lịch đơn thuần, hướng tới các mục tiêu chiến lược dài hạn.

Thực hiện Quy hoạch Sân bay 2050: Phải đảm bảo việc triển khai Quy hoạch Cảng Hàng không Quốc tế Phú Quốc đạt tiêu chuẩn quốc tế cao nhất, không chỉ về năng lực đón khách (để xử lý lượng khách MICE lớn) mà còn về khả năng xử lý hàng hóa chuyên biệt (logistics công nghệ cao), học hỏi kinh nghiệm mở rộng sân bay Đà Nẵng trước APEC 2017.¹⁵

Phát triển Cụm Công nghiệp/Logistics Đảo: Thay vì thu hút công nghiệp thâm dụng lao động, cần tập trung xây dựng các khu vực chuyên biệt cho các ngành có giá trị gia tăng cao và bền vững (Low Physical Footprint, High Value). Điều này bao gồm công nghệ sinh thái, nghiên cứu khoa học biển, và logistics hàng không chất lượng cao, thu hút các dự án FDI công nghệ cao như Đà Nẵng đã ưu tiên sau APEC.¹⁹

5.3. Chiến lược 3: Cải cách Chính sách Hỗ trợ Doanh nghiệp Đảo

Để tăng cường tính cạnh tranh, Phú Quốc cần tận dụng tối đa cơ chế hành chính đặc thù của mình.

Cơ chế Thí điểm GRPs: Chính quyền cần đề xuất Phú Quốc là khu vực thí điểm áp dụng các Thực tiễn Quy định Tốt (GRPs) theo khung khổ Honolulu 2011.⁹ Việc này bao gồm việc minh bạch hóa quy trình đầu tư, giảm gánh nặng thuế, đơn giản hóa thủ tục hải quan cho doanh nghiệp MICE và đầu tư quốc tế, đặc biệt liên quan đến các chính sách miễn thuế và ưu đãi khác.

Hỗ trợ MSMEs: Xây dựng các chương trình đào tạo và hỗ trợ các Doanh nghiệp Vừa và Nhỏ (MSMEs) địa phương để họ nâng cao chất lượng dịch vụ và sản phẩm đạt chuẩn quốc tế. Điều này nhằm giúp các doanh nghiệp này tham gia vào chuỗi cung ứng khu vực và cung cấp dịch vụ cho các đoàn khách MICE, từ đó đảm bảo tăng trưởng kinh tế toàn diện và bền vững cho cộng đồng địa phương.

Kết luận: Tầm nhìn 2045 cho Phú Quốc – Từ Đảo Ngọc Du Lịch đến Trung tâm Kinh tế MICE Bền vững

Phân tích các mô hình hậu APEC quốc tế (Busan, Honolulu, Lima) và kinh nghiệm trong nước (Đà Nẵng 2017) khẳng định rằng việc đăng cai hoặc được định vị trong phạm vi ảnh hưởng của APEC là cơ hội hiếm có để chuyển đổi cấu trúc kinh tế. Thành công không chỉ được đo bằng lượng khách du lịch ngay sau sự kiện mà còn bằng khả năng tận dụng sự kiện để thúc đẩy các dự án hạ tầng chiến lược, và quan trọng nhất là thực hiện các cải cách thể chế sâu rộng.

Phú Quốc đang sở hữu các lợi thế chính sách (miễn thị thực) và hạ tầng vật chất (MICE cao cấp, quy hoạch sân bay dài hạn) vượt trội so với các địa phương khác tại Việt Nam ở thời điểm đăng cai APEC. Thách thức lớn nhất đối với Phú Quốc là khắc phục rào cản địa lý và chi phí logistics bằng cách tập trung vào các ngành kinh tế có giá trị cao và số hóa, đồng thời tạo ra một môi trường thể chế minh bạch và thuận lợi cho doanh nghiệp APEC.

Nếu Phú Quốc triển khai đồng bộ ba chiến lược đề xuất—định vị lại thương hiệu thành Trung tâm MICE Đảo Quốc, đầu tư có chọn lọc vào hạ tầng chiến lược phi du lịch, và hoàn thiện khung thể chế đặc thù—đảo ngọc có thể thực hiện một bước nhảy vọt, không chỉ trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng hàng đầu mà còn là trung tâm kinh tế MICE bền vững và hiện đại trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2045.

Cảm ơn bạn đã đọc đến đây, tôi là Khoa Vũ, nếu cần thêm thông tin gì hỗ trợ có thể liên hệ trực tiếp đến 0912746538/0876581368. Xin cảm ơn.

Nguồn trích dẫn

1. Building a Sustainable Tomorrow: APEC Returns to Korea After 20 Years, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.apec.org/press/blogs/2025/building-a-sustainable-tomorrow–apec-returns-to-korea-after-20-years
2. Các giá trị và lợi ích của thẻ doanh nhân APEC – VIVA Business Consulting, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://vivabcs.com.vn/tin-tuc/quan-ly-nhan-su/gia-tri-the-doanh-nhan-apec/
3. Quyền lợi khi sở hữu thẻ APEC, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.theapec.io.vn/blog-ki%E1%BA%BFn-th%E1%BB%A9c/quy%E1%BB%81n-l%E1%BB%A3i-khi-s%E1%BB%9F-h%E1%BB%AFu-th%E1%BA%BB-apec
4. quyền lợi khi sở hữu thẻ doanh nhân apec – abtc – Sài Thành Tourist, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://saithanhtourist.vn/quyen-loi-khi-so-huu-the-doanh-nhan-apec-abtc
5. APEC Sets Busan Roadmap to Achieve Bogor Goals Mid-Way Point in APEC Process Marks Achievements, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://apec.sitefinity.cloud/press/news-releases/2005/1116_kor_busanroadmap
6. Lima Roadmap to Promote the Transition to the Formal and Global Economies (2025-2040) | 2024 APEC Leaders’ Machu Picchu Declaration, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.apec.org/meeting-papers/leaders-declarations/2024/2024-apec-leaders’-machu-picchu-declaration/lima-roadmap-to-promote-the-transition-to-the-formal-and-global-economies-(2025-2040)
7. Busan, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.mofa.go.kr/www/brd/4080/down.do?brd_id=235&seq=338178&data_tp=A&file_seq=1
8. Overview of APEC Economic Leaders’ Meeting – MOFA, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.mofa.go.jp/announce/jfpu/2011/12/1220-02.html
9. 2011 Leaders’ Declaration | APEC, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.apec.org/meeting-papers/leaders-declarations/2011/2011_aelm
10. 2011 APEC Ministerial Meeting – Asia-Pacific Economic Cooperation, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.apec.org/meeting-papers/annual-ministerial-meetings/2011/2011_amm
11. 2024 APEC Leaders’ Machu Picchu Declaration, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.apec.org/meeting-papers/leaders-declarations/2024/2024-apec-leaders’-machu-picchu-declaration
12. Highlight 19/2025: What were the benefits of APEC 2024 for Peru as a host economy?, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.meig.ch/highlight-19-2025-what-were-the-benefits-of-apec-2024-for-peru-as-a-host-economy/
13. artnerships for the Sustainable Development of Cities in the APEC Regio – Asia-Pacific Economic Cooperation, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.apec.org/docs/default-source/publications/2017/6/partnerships-for-the-sustainable-development-of-cities-in-the-apec-region/toc/08-lima-peru.pdf?sfvrsn=4f8d2a41_1
14. U.S. 2024 APEC Outcomes – U.S. Embassy in Peru, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://pe.usembassy.gov/u-s-2024-apec-outcomes/
15. Tác động của APEC 2017 vào thị trường Đà Nẵng – Báo Công lý, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://congly.vn/tac-dong-cua-apec-2017-vao-thi-truong-da-nang-75475.html
16. Đà Nẵng: Đặt mục tiêu đón 7,5 triệu lượt du khách – Báo Chính phủ, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://baochinhphu.vn/da-nang-dat-muc-tieu-don-75-trieu-luot-du-khach-102234267.htm
17. APEC “kéo” gần 1,2 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam – Truyền hình Thanh Hoá, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://truyenhinhthanhhoa.vn/apec-keo-gan-12-trieu-luot-khach-quoc-te-den-viet-nam-1808089912.htm
18. “Tọa đàm mùa Xuân” thu hút gần 4 tỷ USD vốn đầu tư vào Đà Nẵng – baodautu, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://baodautu.vn/toa-dam-mua-xuan-thu-hut-gan-4-ty-usd-von-dau-tu-vao-da-nang-d96146.html
19. Đà Nẵng: Năm 2019 ưu tiên đầu tư công nghệ cao – Báo Chính phủ, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://baochinhphu.vn/da-nang-nam-2019-uu-tien-dau-tu-cong-nghe-cao-102252717.htm
20. Năm 2019, Đà Nẵng xúc tiến, mời gọi đầu tư 16 dự án trọng điểm, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://www.tinnhanhchungkhoan.vn/nam-2019-da-nang-xuc-tien-moi-goi-dau-tu-16-du-an-trong-diem-post206075.html
21. Phú Quốc – nơi duy nhất tại Việt Nam miễn thị thực đến 30 ngày cho khách quốc tế – Sở Du lịch – UBND Tỉnh Kiên Giang, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://sdl.kiengiang.gov.vn/m/16/1375/Phu-Quoc—noi-duy-nhat-tai-Viet-Nam-mien-thi-thuc-den-30-ngay-cho-khach-quoc-te.html
22. [Cập nhật] Miễn thị thực cho người nước ngoài đến Phú Quốc 2025 – Tân Văn Lang, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://tanvanlang.com/mien-thi-thuc-cho-nguoi-nuoc-ngoai-den-phu-quoc/
23. Phú Quốc – Tâm điểm mới cho du lịch MICE toàn cầu 2024, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://dackhuphuquoc.vn/phu-quoc-tam-diem-moi-cho-du-lich-mice-toan-cau-2024/
24. Phê duyệt Quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 – Bộ Xây dựng, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://moc.gov.vn/vn/tin-tuc/1303/84675/phe-duyet-quy-hoach-cang-hang-khong-quoc-te-phu-quoc-thoi-ky-2021-2030-tam-nhin-den-nam-2050.aspx
25. Phê duyệt Quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, truy cập vào tháng 10 19, 2025, https://caa.gov.vn/quy-hoach-phat-trien/phe-duyet-quy-hoach-cang-hang-khong-quoc-te-phu-quoc-thoi-ky-2021-2030-tam-nhin-den-nam-2050-20250416100707015.htm